In het eerste jaar van de Tweede Wereldoorlog was er toch een heel klein lichtpuntje. In 1940 zag de film Rebecca, van de beroemde Alfred Hitchcock, het levenslicht. De film is meer dan zestig jaar oud en veel situaties in de film zijn heden ten dagen niet meer voor te stellen. Maar dat geromantiseerde beeld van die tijd doet toch erg prettig aan.



In Rebecca volgen wij een jong meisje van in de twintig dat als “betaald gezelschap” een oudere rijke dame vergezeld. Daar leert zij de rijke weduwnaar Maxim de Winter kennen. Ze vallen voor elkaar maar Maxim lijkt gekweld te worden door andere zaken. Zaken die met zijn voormalige vrouw, Rebecca, van doen lijken te hebben. Niet alleen Maxim, maar ook zijn personeel lijkt het hoofd nog steeds vol te hebben van “The First Mrs. De Winter”.



Het spel tussen Joan Fontaine en Laurence Olivier is koren op de molen van iedere romanticus. Een onzekere, aanhankelijke, naar erkenning en waardering smachtende jonge vrouw en een oudere, meer ervaren en gekwelde man. Fontaine (haar karakter heeft geen andere naam dan “Second Mrs. De Winter”) is van simpele komaf en voelt zich zeer ongemakkelijk in zoveel weelde. Dat ongemak wordt zo subliem door haar overgebracht dat het onmogelijk is om geen sympathie voor haar te voelen. Het soort sympathie dat een ouder voelt voor een verlegen kind, weliswaar, maar dat is niet negatief bedoeld. Dat heeft zijn charme.



Gezien de leeftijd van de film mag men er niet vreemd van op kijken dat er nog wel enig seksisme in de film is te bespeuren. Ook opvallend is het gescheiden slapen van man en vrouw.

Maar het verhaal achter Maxim’s kwelling is een ouderwets lekker traktatie die je zoals het bij een echte Hitchcock hoort goed op het verkeerde been zet. Gesitueerd in een prachtig en gigantisch landhuis is Rebecca een prachtig voorbeeld van een stukje kwaliteitscinematografie.

Fontaine speelt een meisje dat de oude dame, Edythe Van Hopper, helpt en gezelschap houdt. Ze was wees en wordt klein gehouden door de oude dame. Er zijn rangen en standen. Let in het begin op de eerste ontmoeting tussen Maxim, de oude rijke dame en Fontaine. Maxim stelt zelf een vraag aan Fontaine, iets wat ze natuurlijk niet verwacht omdat ze slechts een “hulpje” is. Fontaine zegt dat ze het allemaal wat kunstmatig vindt. De reactie van de oude dame is dat Fontaine verwend is:

Mrs. Edythe Van Hopper: Most girls would give their eyes for the chance to see Monte!
Maxim de Winter: Wouldn't that kind of defeat the purpose



Later verwijt ze Fontain: “The effort to enter the conversation quite embarrassed me, and I’m sure it did him. Men loathe that sort of thing. “ En zo wordt ze dus op haar plaats gewezen.

De scène hierna betreft het ontbijt waarbij Fontaine een vaas omstoot waarna ze wordt uitgenodigd door Maxime. Daarbij hebben ze het over een “paid companion”. Ze zegt: I looked up the word “companion” in the dictionaire once. It said a “friend of the bosom”.
Als we dat een beetje letterlijk nemen en bosom als verwijzing naar Mrs. Van Hopper zien, dan kunnen we constateren dat Fontaine zowaar een grapje maakt. Driewerf hoera.



Maxim en Fontaine raken verliefd op elkaar en gaan trouwen, tot ongenoegen van mevrouw Van Hopper, die Fontaine nog eens even goed op haar nummer zet voordat ze vertrekt. Het wordt er nog eens goed ingewreven dat ze slechts van bescheiden komaf is en dat ze niet voorbereid is op een leven als vrouw van stand.

Dat besef wordt pas echt duidelijk als ze zich weer vestigen in Manderley, het gigantische landhuis van Maxim. Ze wordt behandeld als een vrouw van stand door de bediening, waar ze zich zeer ongemakkelijk bij voelt omdat ze niet weet hoe ze daar mee om moet gaan. Bovendien herinneren de bedienden haar continue, tot vervelens toe, hoe de voormalige Mrs. De Winter een en ander aanpakte, waarbij men niet zelden laat doorschemeren dat de nieuwe Mrs. De Winter niet echt een vooruit gang betreft. Dat geldt met name voor het hoofd van de huishouding: Mrs. Danvers. Een secreet van het zuiverste water.



Fontaine probeert meer te weten te komen over Rebecca en als ze de “verboden” vleugel bezoekt krijgt ze verdere uitleg van mevrouw Danvers. De psychologische oorlogsvoering is losgebarsten. Danvers vergelijkt Rebecca indirect continue met Fontaine en laat doorschemeren dat Fontaine niet aan haar kan tippen. Ze suggereert dat Maxime niet echt van haar houdt.

De psychologische oorlog wordt verder doorgevoerd door Fontaine de prachtige jurk van Rebecca te laten dragen voor het gekostumeerde bal. Na de confrontatie met Maxim stormt ze Mrs. Denvers kamer binnen en daar lijkt Mrs. Denvers toch bijna te winnen. De scène bij het raam is werkelijk bloedstollend geraffineerd.



Als een ander schip bij slecht weer vergaat blijkt bij de zoektocht een ander schip boven water te komen, met daarin het lijk van Rebecca. De grote twist is fenomenaal: Maxim treurde niet om de dood van Rebecca. Hij haatte haar. Ze was een afschuwelijk mens. Hij was zelfs deels schuldig aan haar dood. Maar hij werd gekweld door de angst van ontdekking, die als een schaduw boven hem bleef hangen.

Als dit verhaal zich onspint krijgen wij die prachtige scène voorgeschoteld waarbij Maxim Fontaine bij haar gezicht houdt en zegt:

I can't forget what it's done to you. I've been thinking of nothing else since it happened. It's gone forever, that funny young, lost look I loved won't ever come back. I killed that when I told you about Rebecca. It's gone. In a few hours, you've grown so much older.



Inderdaad. Ze is niet langer het onzekere en bange meisje, ze wordt zowaar wat daadkrachtiger en straalt niet langer onzekerheid uit.

Het ziet er slecht uit voor Maxime, maar totaal onverwacht blijkt hij toch een alibi te hebben. Dat valt de ex-minnaar van Rebecca erg tegen, die Maxime probeerde te chanteren. Het “slechte” bericht wordt aan Mrs. Denvers doorgebriefd wat tot een magistraal einde leidt van Manderly, en Mrs. Denvers. Adembenemend.



Nog een kleine opmerking Let op dat kleine fragment in het begin van de film, als Fontaine in zijn kamer, vlak voor vertrek van Mrs. Van Hopper, wat eten en drinken. Hij geeft haar duidelijke instructies wat hij in de koffie en thee wil. “Don’t forget”, voegt hij daar aan toe. Vergelijkbaar is de opmerking “Eat it up like a good girl.”, in een aantal scènes daarvoor. De plaats van de vrouw is toch wel weer duidelijk. Niet dat dit alles af doet aan de film, het is gewoon een observatie. Iets dat opviel.

Ruim zestig jaar na dato weet de film ondanks zijn leeftijd nog steeds te bekoren. Met Rebecca heeft Hitchcock een stukje filmgeschiedenis geschreven.