Met de Amerikaanse burgeroorlog van 1861 tot 1865 tussen het Noorden en Het zuiden als decor vertelt Gone with the Wind het verhaal van Scarlett O’Hara, Rhett Butler en Ashley Wilkes. Het verhaal over een samenleving die bestaat dankzij de slavernij. Een samenleving die geen toekomst heeft.

Als je alleen wat vage geluiden omtrent Gone with the Wind hebt vernomen zou de verdenking kunnen ontstaan dat het gaat om een zoetsappig liefdesdrama. Een nadere ondervraging van de verdachte heeft echter uitgewezen dat deze wat meer om het lijf heeft dan zoetsappig geneuzel.



Scarlett (Vivien Leigh) is de bloedmooie dochter van Gerald O’Hara. Ze is een verwend nest dat geen ‘nee’ accepteert en mensen net zolang bespeelt en manipuleert totdat ze toegeven. Een van haar grote gaven is het ‘op commando’ huilen. Geen man kan een huilende Scarlett weerstaan. Galileo had het fout. De wereld draait om Scarlett.

De beroepscharmeur Rhett Butler (Clark Gable) is zeer ingenomen met Scarlett, juist omdat zij zo doortrapt is. Samen vormen zij de hoofdpersonen uit deze film. Het zijn personage’s die in de eerste plaats voor zichzelf kiezen. Maar er zijn verschillen.



Gone with the Wind heeft haar zoete kantjes maar is zeker geen zoet romantisch verhaal. Met enig cynisme is er een interessante visie op de “condition humaine” uit te halen. Voor de romantisch ingestelde misantroop is Gone with The wind juist een heerlijke film.

Deze film komt uit 1939 maar dat zou je niet zeggen. De film is voor zijn tijd niet bepaald preuts. Wat ook opvalt is het feit dat de zwarte mensen in de film redelijk gelijkwaardig worden neergezet. Met name Mammy wordt neergezet als een intelligente vrouw die alles verdomt goed in de smiezen heeft.



Toegegeven, de film is met zijn 238 minuten een beetje lang (understatement) maar de film blijft tot het einde toe onderhoudend. Het is noodzakelijk dat voor deze film de tijd wordt genomen, maar als een van de grootste filmklassiekers kun je deze film als filmliefhebber niet voorbij laten gaan.

Gone with the Wind laat met het karakter Scarlett een mens zien die weet te overleven. Een mens die altijd zal weten te overleven. Koste wat het kost. Om het in Scarlets woorden te beschrijven:

Scarlett: As God is my witness, as God is my witness they're not going to lick me. I'm going to live through this and when it's all over, I'll never be hungry again. No, nor any of my folk. If I have to lie, steal, cheat or kill. As God is my witness, I'll never be hungry again.



En als er iemand wel bedreven is in liegen, bedriegen, stelen en zelfs ook moorden, dan is het Scarlett. Dan nu het leuke: haar meedogenloze houding komt iedereen ten goede die om haar heen leeft. Zij helpt, ondanks haar aversie, Melanie, Asley, haar zussen, haar vader en anderen de ellendige tijdens en na de burgeroorlog door te komen. Zij schroomt niet om gevangen uit te buiten om er zelf heel rijk van te worden. Maar niet alleen zij profiteert, ook de anderen. Het is dankzij haar meedogenloze nietsontziende doorzettingsvermogen dat zij zo ver weet te komen. Maar dat alles heeft zo zijn prijs.



In het begin van de film wordt prachtig geïllustreerd hoe Scarlett iedere man om haar vinger windt en iedere vrouw op de kast weet te jagen. De vrouwen herkennen haar doortrapte gedrag, maar de mannen laten zich in de luren leggen. Behalve Rhett Butler. Hij raakt ook door haar betoverd maar om een andere reden: haar totale gebrek aan scrupules. Juist haar nietsontziende manipulatieve aard is hetgeen wat hem in haar aantrekt. Dat zij bij elkaar horen blijkt uit het volgende:

Scarlett: But you are a blockade runner.
Rhett Butler: For profit, and profit only.
Scarlett: Are you tryin' to tell me you don't believe in the cause?
Rhett Butler: I believe in Rhett Butler, he's the only cause I know.



Rhett Butler is uit precies het zelfde hout gesneden en daarom een perfecte ‘match’ voor Scarlett. Maar zij is gefocust op wat zij nimmer zal krijgen. Juist dat wat je niet hebt is zo interessant. Haar hele leven is zij bezig om Ashley in haar handen te krijgen, maar als ze eindelijk ten volle beseft dat zij een onmogelijke droom najaagt is het te laat. Juist die eigenschappen die haar vermogend hebben gemaakt keren zich tegen haar.

Rhett viel op de jonge verwende Scarlett, niet op het meedogenloze kreng wat zij is geworden. Daarin verschilt Rhett van Scarlett. Rhett is de nobele en zwierige charmeur die geniet van het leven, maar met het hart op de juiste plaats. In Rhett komen Ashley’s en Scarlets karakter bij elkaar.



Rhett ziet het schouwspel tussen Scarlett en Ashley aan en trekt zijn conclusies. Scarlett komt waarschijnlijk oprecht tot inkeer maar Rhett kent haar door-en-door en gelooft haar geen moment. Dat heeft een van de bekendste filmcitaten opgeleverd:

Scarlett: Rhett, Rhett... Rhett, if you go, where shall I go? What shall I do?
Rhett Butler: Frankly, my dear, I don't give a damn.

Zie het als het effect dat optreedt als iemand continue “Brand!” roept niemand deze persoon zal geloven als er echt brand uit breekt. Maar het lijkt er op dat het over en uit is voor Scarlett. Het leven is voor Scarlett vooral een spel, waarbij “I’m Sorry” het toverwoord is dat alle schuld ongedaan maakt. Echt volwassen worden doet ze niet. Net zomin dat ze op tijd door heeft dat Ashley onbereikbaar is, begrijpt ze dat haar breuk met Rhett definitief is.



Scarlett: Tara! Home. I'll go home. And I'll think of some way to get him back. After all... tomorrow is another day.

Haar laatste woorden tonen dat aan: in haar wereld bestaat geen nee. Niemand dumpt de onweerstaanbare Scarlett O’Hara. De meedogenloosheid die haar door de oorlog heeft gesleept lijkt haar uiteindelijk toch de das om te doen.

Aan de ene kant heeft het einde iets ultiem treurigs: het misplaatste optimisme van iemand die alles verloren heeft en geen kant meer op kan. Maar ergens lijkt het optimisme, gezien het feit wat Scarlett allemaal bereikt heeft, niet geheel misplaats. Ergens blijft die hoop hangen.

Iemand verweet de film dat de karakters zo onsympathiek zijn en dat de film daarom niet zo interessant is. Maar niets is minder waar. Scarlett en Rhet zijn beide mensen. In zekere zin ‘echtere’ en natuurgetrouwere mensen dan een personage als Melanie.
Juist de karakters maken deze film om van te genieten, tot het einde van de film.

Maar dan ben je wel vier uur verder.