Het is altijd zo prettig als je niet precies weet waar de film over zal gaan, maar dat je wel weet dat de kans aanwezig is dat het een goede film zou kunnen betreffen. Cidade de Deus is zo’n film.

Het verhaal gaat over een arm getto in Rio de Janeiro: de wijk City of God. Geld, drugs en geweld, met als onderliggende thema ‘armoede’, zijn de centrale onderwerpen De wijk wordt geregeerd door bendes die hun inkomsten halen uit drugs en overvallen. Wij beleven deze gebeurtenissen door de ogen van Raket, waarbij hij de gebeurtenissen af en toe van commentaar voorziet. Zelf heeft hij de ambitie om de wijk te ontvluchten en fotograaf te worden.



Deze film is wat Gangs of New York had moeten zijn maar nimmer had kunnen zijn, bedenk ik mij nu. Deze film is van een andere planeet, vergeleken met die Hollywood productie. En dat zonder bekende acteurs. Cidade de Deus is eigenlijk bijna een Braziliaanse tong die wordt uitgestoken naar Hollywood. Het onderstreept de stelling maar weer eens dat de hoeveelheid geïnvesteerde pecunia geen maat is voor de kwaliteit van een film.

De motor van de film is het verhaal, verteld door de ogen van Raket, die fotograaf wil worden. Heel veel zijpaden, verschillende verhalen over bepaalde mensen, komen altijd weer bijeen in de hoofdlijn, wat de film tot een mooi geheel maakt. Het verhaal is eigenlijk heel eenvoudig, mede door de manier van montage en vertellen blijft alles heel duidelijk, hooguit moet je de relaties tussen de verschillende mensen even goed in de gaten houden. Het verhaal wordt gewoon verteld zoals het is, vrijwel zonder een moreel oordeel uit te spreken. Het is aan de kijker om uit de individuele gebeurtenissen het grote plaatje, het achterliggende probleem te construeren.

Het grove geweld en de schokkende scenes maakt deze film tot een donker en grauw verhaal. Op het eerste gezicht dan, want door allemaal kleine grapjes en ironische fragmenten heeft de film toch een luchtig karakter. Juist die luchtige ironische toon maakt deze film tot een waar kijkplezier. Het maakt het geweld ook voor een deel wat onwerkelijk. Maar onwerkelijk is het geenzins, als we bedenken dat deze film op de werkelijkheid is gebaseerd.

Nu heb ik mijzelf meer door het verhaal laten meeslepen, maar het camera- en montagewerk was naar mijn smaak erg prettig en leverde een aantal aardige scènes op. Het hoge tempo lijkt een beetje op een cocaïne rush (metafoor, ik heb geen ervaring), ondersteund met hier en daar een goed muzieknummer. Wat de techniek betreft viel mij ook het goede acteerwerk op van de onbekende cast, die zo uit de betreffende sloppenwijk lijkt geronseld om ‘even’ mee te spelen. Het verbaast mij niets dat dit precies het geval is geweest (bron: IMDB.com).

Cidade de Deus is een wilde rit van 130 minuten, maar weet tot het einde de aandacht vast te houden en de kijker in het verhaal mee te sleuren. Pracht film. Kijken dus.

Naar mijn idee is het zinloos om het verhaal helemaal na te gaan vertellen, dat is voor in de bioscoop. Laten wij het bij de hoofdlijnen houden.

Wij krijgen in deze film een aardig, zoniet buitengewoon accuraat, beeld van het leven in een sloppenwijk in Rio de Janeiro. Mensen zijn analfabeet, hebben slecht betaald werk, als ze al werken en hebben een uitzichtloos bestaan. Drugsgebruik is meer regel dan uitzondering. De drugshandel en bijbehorende criminaliteit tiert daarom welig. De handel zelf is ook een manier om je levensstandaard te verbeteren.

Doordat de politie niet ingrijpt en zelfs meedoet in de ciminaliteit wordt de gehele gettosamenleving gedomineerd en gedirigeerd door de criminaliteit. Met name in de latere jaren, waarin het getto helemaal is dichtgegroeid.

De film begint met wat kleine misdaad, pistolen om te dreigen, niet om te schieten, maar na de hotel-actie, is de onschuldigheid definitief verdwenen, en ‘Dobbeltje’ start een professionele drugs en moordcarriere. De criminaliteit wordt professioneel.




Dat blijkt uit de hiërarchie van de bendes en hoe mensen daarbinnen carière kunnen maken. Van koerier tot rechterhand van de leider. Dat de bendes, hoe ironisch, eigenlijk ook de functie van de politie overnemen blijkt wel uit de minder plezante scène waar Zé een andere bende (de koters) te grazen neemt omdat deze een winkel had overvallen.

We krijgen een schokkende scéne voor onze kiezen waarin twee hooguit 10 jarige jochies te pakken worden genomen. Een bendelid, zelf amper ouder, van Zé krijgt de opdracht om een van de twee dood te schieten om zichzelf te bewijzen. Blijkbaar ben je pas iemand als je gemoord hebt. Zo herinneren wij ons ook de opmerking van een lid van een andere bende, rond de 12 jaar, in de strekking van: Ik blow, snuif, roof en moord, ik ben dus een man.

Als we weer even naar het verhaal kijken dan is het triest om te zien hoe de vete tussen de twee drugsdealende bendes ontaard, na wat minder tactische acties van Dobbeltje (verkrachting en moord op onschuldigen) in een totale oorlog. Op een gegeven moment weet niemand nog waarom hij eigenlijk op de ander schiet. Het lijkt wel het Israëlisch/Pallestijnse conflict in het klein. Al het geld van de drugshandel en overvallen wordt in wapens gestoken. Ook hier komt uiteindelijk de ironie weer naar boven als we zien dat een hoofdfiguur uit een bende door een eigen lid wordt gedood omdat hij, bij een overval om geld te bemachtigen, de vader van het lid heeft gedood.

Juist hier komt het verhaal van Raket sterk naar voren, hoe hij foto’s van Zé/Dobbeltje weet te maken en zo (per abuis) de voorpagina’s haalt maar daar wel de vruchten van plukt. Ironisch hoe hij dankzij de ellende en het geweld in de getto zich juist uit die hel weet te ontworstelen.

In bepaalde opzichten lijkt deze film bijna wel een documentaire, mede door het commentaar van Raket. Dat is mede wat deze film zo realistisch doet aanvoelen en wat uiteindelijk ook het schokeffect versterkt.

Dan wil ik nog tot besluit de stroboscoopscene roemen, waar ik behoorlijk gek van werd (niet negatief bedoeld, integendeel), en ook de prachtige scene waarbij Raket tussen de politie en de bende van Zé staat, waarbij de camera razend snel om hem heen draait. Daarmee zal ik er vast een paar overslaan, maar deze zijn mij bijgebleven.

Een schokkende, innemende en ontzettend goede film die uniek is in zijn soort.