Ongeveer zo´n twee jaar geleden kwam deze film langs op een van de Belgische zenders. In de tv-gids werd deze film als film van de dag bestempeld en Jonny Depp bleek mee te spelen. Op basis van zijn eerdere prestaties wekte dat mijn interesse. Van de rest zei deze film mij niets.

De film speelt zich af in het tijdperk van de stoomtreinen en het Wilde Westen. Depp speelt Wiliam Blake, een jonge accountant die, nadat zijn ouders zijn overleden, met zijn laatste geld middels een lange treinreis naar het wilde westen trekt. Er wacht hem een baan in het stadje ´Machine´ als accountant. Het gaat echter niet geheel zoals hij had verwacht. Uiteindelijk moet hij zelfs gewond vluchten.


Het is in principe een western, maar het betreft hier niet het soort film wat wij bijvoorbeeld van C. Eastwood kennen. De intro bepaalt waarschijnlijk of deze film je kan bekoren of niet. Het zal heel snel duidelijk worden dat je absoluut de tijd moet nemen voor deze film. Niet dat hij zo heel lang duurt, maar het tempo is heel laag.

Voor de mensen die nu nog niet zijn afgehaakt: het lage tempo geeft de kijker de tijd om alles rustig te observeren. Bijvoorbeeld het werkelijk prachtig mooie zwart/wit camerawerk. Zelden heb ik zoveel moois gezien en dan heb ik het nog niet over het superieure acteerwerk.

Er wordt redelijk veel tijd besteed aan de karakters, maar niet altijd met woorden. Een van de premiejagers die achter Blake aanzit zegt vrijwel nimmer iets, hij heeft waarschijnlijk minder dan vijf regels tekst. Maar zijn daden zeggen des te meer. Veel meer. Het hele verhaal is een verhaal van beelden.


De film is serieus van toon, plechtig zwart-wit, met als thema niet zozeer de ‘dood’ maar meer de weg er naartoe. Deze film heeft diepgang, maar kan nog steeds iedere haven bezoeken: de film lijkt ‘artsy’ maar is prima te volgen. Bovendien neemt deze film zichzelf niet té serieus. Er komen namelijk een aantal leuke types voorbij die juist verantwoordelijk zijn voor een knipoog en een absurdistisch tintje.

Dat geldt ook voor de schietscènes. Eigenlijk in bepaald opzicht gewoon een persiflage op de westerns waarbij men met één kogel op 100 meter afstand vanuit de heup iemands sigaar uit de mond schiet (met de ogen dicht).

Serieus is niet het goede woord voor deze film. De film ‘is’ gewoon. De film draagt geen echte morele boodschap uit, het laat slechts zien. Ook de dood, en we leren dat het proces van sterven in zichzelf absoluut schoonheid kan bevatten.

Er is iets met deze film dat je helemaal in deze film laat verdrinken, helemaal weg kan raken, los van de wereld, in het absolute nu. Deze film ‘klopt’ gewoon. Daarbij is de muziek van Neil Young echt essentieel. De beelden spreken voor zich en die gitaar maakt het helemaal af, helemaal compleet, tot een heerlijke roes.

Kijken.

Nu.

Er zijn zoveel momenten in de film die memorabel zijn, alleen al het begin als Blake ongemakkelijk in de trein zit, het wat absurde en beangstigende gesprek met de stoker en dan opeens dat schieten. Waanzinnig en beklemmend.

Blake’s tochtje door het stadje richting het kantoor laat ons een grauw, rauw, hard en onsmakelijk beeld zien van de wereld in die tijd. De tragiek, het troosteloze en uitzichtloze leven.

Eenmaal in het kantoor weet John Scholfield (John Hurt) hem te duidelijk te maken dat hij nog verder aan de grond zit dan eigenlijk het geval was.

Blake realiseert zich wat er op het spel staat en ‘staat er op’ dat hij de baas John Dickinson (Robert Mitchum) te zien krijgt. Nou die krijgt hij te zien. Wat een korte maar geweldige rol als gigantische klootzak van een vent. Die kop. Echt top.

Zo ontmoet Blake het meisje met de papieren bloemen, Thel Russell (Mili Avital). Ze verkoopt papieren bloemen. Zelf gevouwen. In de grauwe kille stad Machine heeft dat zo iets liefs, iets sympathieks maar ook tragisch. Prachtig mooie geladen shots van zowel Avital en Depp met mooie orgelmuziek omgeven. Ten idden van al het vuil nog enige romantiek, die niet lang mag duren. Absurde scène als Blake twee keer mist en haar ex Charlie Dickinson verdooft blijft staan.

Vervolgens wordt hem een dubbele moord in de schoenen geschoven en zet John Dickinson een prijs op zijn hoofd. Bovendien huurt hij een drietal huurmoordenaars in. Memorabel zijn de praatzieke moordenaar Conway Twill (Michael Wincott) en zijn tegenpool Cole Wilson (Conway Twill), die vrijwel altijd zwijgt.


Blake wordt opgevangen en verzorgt door de indiaan Nobody. Gary Farmer is echter fenomenaal in zijn rol. Altijd met een kleine knipoog. Sympathiek. Soms overschaduwt zijn prestatie die van Depp.

Nobody denkt dat Wiliam Blake de gelijknamige dichter uit Engeland is. Dat is hij net zomin als de moordenaar die de andere mensen van hem maken. Maar het mooie is juist dat hij juist wordt wat de andere mensen van hem ‘maken’. Het is het lot, het kan niet meer rechtgezet worden en in de film zien wij hoe hij zich met dat lot verzoend.

Nobody: That gun will replace your tongue. You will learn to speak through it. And your poetry will be written in blood.

En zo geschiedde. Zijn eerste ‘gedicht’ schrijft hij bij de drie villers, aangetrokken door de maaltijd bonen. Piepkleine maar leuke rollen van Iggy Pop en Billy Bob Thornton. Lachwekkende typetjes en dito scène met een hilarisch en beklemmend vuurgevechtje, zoals de eerste.

Dat Blake berust in zijn lot en zich in zijn nieuwe identiteit als moordenaar weet te nestelen wordt duidelijk in de scène met de twee (kale) ‘marshals’.

Marvin (Older Marshall): You William Blake?
Blake: Yes I am. Do you know my poetry?

Subliem.


De focus komt steeds meer op de beelden te liggen, langzaam glijdt de film voort naar het onvermijdelijke einde, met scènes als het hertje, met de racistische missionaris en die absurde schietscène, als Blake in de arm wordt getroffen en zich rustig omdraait en terug schiet.

Dan rest alleen nog de prachtige boottocht naar het einde, waar wij nog wat shots zien die refereren aan het gevecht tussen blanken en indianen.

Voor Blake is er geen weg terug. Er staat een prijs op zijn hoofd. Hij is ergens in ‘the middle of nowhere’ en gewond. Maar hij heeft vrede met zijn lot. Geen oordeel, geen angst, volledige acceptatie.

Een film om van te houden, te koesteren en nooit te vergeten. Cinema in zijn meest pure vorm.