Op het moment van schrijven is de opvolger van de science fiction film The Matrix, net in de bioscoop te zien en daarom heb ik de eerste versie nog eens herkeken, waar de hype allemaal mee begon. Zei ik hype? Dat is niet zo eerlijk van mij. Een Hype is eigenlijk lucht. The Matrix is dat zeker niet.

The Matrix is een film die menigeen wel gezien zal hebben, maar om de spanning er in te houden zal ik niet verklappen wat de Matrix is. Wat ik wel kwijt kan is het basis idee.

De kerngedachte is in feite dat als je eenmaal een droom of andere belevenis hebt ondergaan, die je niet van de werkelijkheid kan onderscheiden, je nooit meer met zekerheid kunt zeggen wat ‘werkelijkheid’ is en wat niet. Dat idee wordt ook uitgewerkt in de film eXistenZ, die ook in 1999 uit kwam. Daarnaast komen ook allerlei megalomane onderwerpen als het lot, de toekomst, de vrije wil, vrijheid en meer van dat soort zaken naar boven. Dat mag ik wel. Zeker als er ook nog eens flink wat actietainment aan wordt toegevoegd.


The Matrix zou je een actiefilm kunnen noemen, maar dat dekt de lading niet. Weliswaar zit de film vol met mooi gechoreografeerde actiescènes, ondersteund door veel computer-gegenereerd grafisch geweld, maar gelukkig niet te veel, eigenlijk in precies de juiste dosering. Een mooie balans tussen stukjes actie, tempo, en dan weer even rust.

Die rust is in de film hard nodig, om het meer dan bovengemiddelde plot uit de doeken te doen. Zeker in het begin bouwt de film het tempo heel langzaam op, er gaat een hele hoop tijd zitten in de uitleg van het verhaal. Dat verhaal is wat eigenlijk nog het meest aansprekende is, wat mij betreft. Eindelijk eens een pittige actiefilm met een (echt) plot dat weet te boeien.

Omdat je niets meer weet dan ‘Neo’ (Keanu Reeves) is het verhaal net zo nieuw voor ons als voor hem. Wij zijn net zo nieuwsgierig naar wat The Matrix is en hoe je er mee omgaat als hij. Gelaten laten wij ons bij de hand nemen door Morpheus (Laurence Fishburne) terwijl hij alles uit de doeken doet. En dat is nogal wat.


Laten wij het er maar op houden dat The Matrix een actiethriller is met pretenties. Heel veel pretenties en naar mijn smaak weet deze film die absoluut in te lossen. Ik zal dan ook zeker de kudde volgen om deel twee, The Matrix: Reloaded te gaan bewonderen...

Een zeer grappige observatie vond ik zelf de gelijkenis met het verhaal van het Christendom. Er worden met allemaal religieuze zaken geschermd, zoals ‘the One’ of te wel: de uitverkorene, het orakel (de profeet) enzovoort. Keanu Reeves als Jesus Christus. Ik vind dat wel sympathiek ook al heb ik inhoudelijk niets met religie, de sfeer komt het wel ten goede.


The matrix is dus in feite een virtuele, digitale wereld die alleen in ons hoofd bestaat, terwijl ons ‘echte’ zelf ergens in wat slijm voor accu lopen te spelen, om het maar oneerbiedig te verwoorden. Maar het snijdt toch wat leuke onderwerpen aan. Met name Cypher (Joe Pantoliano) heeft een punt. Zijn we werkgelijk gevangenen als we in de matrix leven? Zijn we dan werkelijk niet vrij? Maakt het uit? Laten wij zijn quote er even bij pakken:

Cypher: You know, I know this steak doesn't exist. I know that when I put it in my mouth, the Matrix is telling my brain that it is juicy and delicious. After nine years, you know what I realize?
[Takes a bite of steak]
Cypher: Ignorance is bliss.

Met die laatste opmerking wordt er volgens mij op een leuke wijze verwezen naar George Orwell’s boek (en film) ‘1984’ (Was het niet ‘ignorance is strength?) en we weten wat voor afschuwelijks daarin wordt beschreven.

Toch is Cypher’s wens helemaal niet zo onbegrijpelijk. Wat niet weet wat niet deert. Als de matrix ons leven perfect simuleert en je weet er verder niets van, wat maakt dat uit?

Naast de werkelijk verbluffende actiescènes, met name de slowmotion scènes met het schietgeweld zijn wat mij betreft mijlpalen in de actiefilm geschiedenis. Wat een stijl. Deze film heeft geen stijl, deze film bepaald wat stijl betekent. Je kunt er om lachen maar Neo, Morpheus en Trinity waren gewoon werkelijk buitengewoon stijlvol qua kleding en uitstraling. Dat komt nog het meeste tot uitdrukking in de scène waarbij ze tot de tanden bewapend het gebouw waar Morpheus wordt vastgehouden betreden, vanaf het punt dat ze door de metaaldetectie gaan.


Verder verdient Hugo Weaving als Agent Smith eigenlijk de grootste pluim. Dat hele tergend langzame en ironische praten van hem kreeg mij onder de stoel van het lachen. Het zijn die kleine dingetjes. Dat heel langzaam dat touwtje van het dossier losmaken, die gezichten die hij weet te trekken, zijn ironie, geweldig. Hier even een wat grotere quote:

Agent Smith: I'd like to share a revelation that I've had during my time here. It came to me when I tried to classify your species. I realized that you're not actually mammals. Every mammal on this planet instinctively develops a natural equilibrium with the surrounding environment, but you humans do not. You move to an area, and you multiply, and multiply, until every natural resource is consumed. The only way you can survive is to spread to another area. There is another organism on this planet that follows the same pattern. A virus. Human beings are a disease, a cancer of this planet, you are a plague, and we are the cure.

De personages die dit soort uitspraken doen hebben altijd mijn sympathie. Maargoed. Nu maar hopen dat het tweede en ook het derde deel net zo sterk zullen zijn...